103 Yılda 112 Gazeteci ve Yazar Öldürüldü...

Necati Abay

Tutuklu Gazetecilerle Dayanışma Platformu (TGDP) Sözcüsü

* 6 Nisan Öldürülen Gazeteciler Günü’nde Öldürülen Gazeteci ve Yazarları Saygıyla Anıyoruz...

* Gazeteci-Yazar Cinayetleri Aydınlatılsın!

Serbesti gazetesi başyazarı Hasan Fehmi’nin 6 Nisan 1909’da Galata Köprüsü üzerinde kurşunlanarak öldürülmesinden hareketle Türkiye Gazeteciler Cemiyeti 6 Nisan tarihini “öldürülen gazeteciler günü” ilan etmişti. 6 Nisan Öldürülen Gazeteciler Günü’nde öldürülen gazeteci ve yazarları saygıyla anıyoruz.

Yaptığımız araştırmaya göre 6 Nisan 1909’dan bugüne 103 yılda 112 gazeteci ve yazar öldürüldü. Gazeteci ve yazarların çoğu, “faili meçhul” adı verilen, aslında failleri belli sokak infazlarıyla, gözaltında kaybetme saldırılarıyla yaşamlarını yitirdiler.

Saldırıların odağında Türk basını, Kürt basını ve Ermeni basınından muhalif gazeteci ve yazarların bulunduğu görülüyor.

Doğrudan cana kasteden bu saldırılar aslında düşünce ve ifade özgürlüğüne, basın özgürlüğüne, halkın haber alma hakkına yönelik doğrudan saldırılardır.

Gazeteci cinayetlerinde 1915 yılı, 1970’li, 80’li ve 90’lı yıllar belirgin olarak öne çıkıyor. Gazeteci cinayetleriyle tarihsel, toplumsal olgular arasındaki doğrudan bir bağ görülüyor.

Türk basınından gazeteci ve yazarlar, çoğunlukla 1970’li, 80’li, 90’lı yıllarda; Hrant Dink hariç Ermeni basınından gazeteci ve yazarlar 1915 yılında; Kürt basınından gazeteci ve yazarların büyük çoğunluğu da 1990-1994 yılları arasında öldürülmüş.

24 Nisan 1915’te, İstanbul’da, gözaltı, tutuklama ve tehcir (Çankırı’ya sürgün) saldırısına maruz kalan 220 Ermeni ileri geleni, Ermeni halk önderi, Ermeni aydını arasında 32 gazeteci ve yazar da bulunuyordu. Hepsi gözaltı-sürgün saldırısında öldürüldü. Krikor Zohrab, Siamanto, Sarkis Minasyan, Armen Doryan, Rupen Zartaryan bunlardan bazılarıydı. Halen çoğunun mezarının nerede olduğu bile bilinmiyor. 19 Ocak 2007 tarihinde İstanbul’da Agos gazetesi genel yayın yönetmeni Ermeni gazeteci ve yazar Hrant Dink’in katledilmesiyle birlikte, öldürülen Ermeni gazeteci ve yazarların sayısı 33’e yükseldi.

1990-1994 yılları arasında savaşın yoğun olarak sürdüğü Kürt illerinde, Kürt basınından 18 gazeteci ve yazar, çok sayıda gazete dağıtımcısı öldürüldü. 30 Mayıs 1992’de yayımlanmaya başlanan, 14 Nisan 1994’te kapatılan Özgür Gündem gazetesi (Özgür Gündem gazetesi 17 yıl sonra yeniden yayımlanmaya başlandı) saldırıların hedefiydi. Musa Anter, Ferhat Tepe, Nazım Babaoğlu, Hüseyin Deniz, Hafız Akdemir Özgür Gündem gazetesinde çalışırken öldürülen Kürt gazeteci ve yazarlardan bazılarıdır. Sedat Yılmaz’ın yönettiği, 2010’da gösterime giren ödüllü “Press” filmi de bu konuyu mercek altına almıştı.

Çeşitli zaman kesitlerinde Türk basınından Sabahattin Ali, Recai Ünal, Abdi İpekçi, Çetin Emeç, Turan Dursun, Uğur Mumcu, Ahmet Taner Kışlalı, Metin Göktepe gibi gazeteci ve yazarlar öldürüldü.

Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC)’nin hazırladığı 62 kişilik öldürülen gazeteciler listesinde 1915 yılında öldürülen Ermeni gazeteciler yer almıyor. Kürt basınından ve Türk basınından öldürülen gazeteciler konusunda da bazı eksiklikler bulunuyor. Bu eksiklikleri bir dosya halinde 2 yıl kadar önce TGC Genel Başkanı sayın Orhan Erinç’e sunmuştum. Geçtiğimiz yıl Ragıp Zarakolu da tutuklanmadan önce Ermeni gazetecilerle ilgili olarak TGC’ye başvuruda bulunmuştu. Umarım TGC, 1915 yılında öldürülen Ermeni gazetecileri listesine alır ve diğer eksiklikleri giderir.

Bu topraklarda kontrgerilla tarafından aralarında gazeteci ve yazarların da bulunduğu binlerce “faili meçhul” cinayet işlendi. “Faili meçhul” cinayetler aydınlatılmalı, tetikçilerin yanısıra asıl olarak azmettirici devlet güçleri yargılanmalıdır.

Ergenekon soruşturması kapsamında “faili meçhul” cinayetlerin, gazeteci cinayetlerinin aydınlatılacağı şeklinde bir beklenti oluşturulmuştu. Ancak bu beklenti, Ahmet Şık, Nedim Şener gibi gazetecilerin Ergenekoncu oldukları gibi asılsız bir iddiayla suçlanıp tutuklanmalarıyla (bir yıl sonra serbest bırakıldılar) Ergenekon soruşturması saptırılarak sönümlendi. Bizler yine ısrarla “faili meçhul” cinayetlerin, gazeteci cinayetlerinin aydınlatılması talebini yüksek sesle dillendirmeye devam edeceğiz...

ÖLDÜRÜLEN GAZETECİ VE YAZARLARIN LİSTESİDİR

Yaptığımız araştırmaya göre 1909 yılından bu yana öldürülen 112 gazeteci ve yazarın isimlerini, çalıştığı yayın kuruluşunu, ölüm yeri ve tarihini kronolojik sıralamaya göre bilginize sunuyorum...

1-                 Hasan Fehmi, Serbesti gazetesi, İstanbul, 6 Nisan 1909

2-                 Ahmet Samim, Sada-yı Millet gazetesi, İstanbul, 9 Haziran 1910

3-                 Zeki Bey, Şehrah gazetesi, İstanbul, 10 Temmuz 1911

4-                 Şair Hüseyin Kami, Alemdar gazetesi, Konya, 1912

5-                 Silahçı Tahsin, Silah gazetesi, İstanbul, 27 Temmuz 1914

6-                 Kevork Ferid, Tasvir’i Efkar gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, akıbeti bilinmiyor.

7-                 Hovhannes Kazancıyan, gazeteci-yazar, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, akıbeti bilinmiyor.

8-                 Krikor Torosyan, Dizağik mizah dergisi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Akıbeti bilinmiyor

9-                 Sarkis Minasyan, Azadamard (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ayaş, 5 Mayıs 1915

10-              Sarkis Suin (Süngücüyan), İravunk (Hak) gazetesi, 1 Haziran 1915’te tutuklandı. Akıbeti bilinmiyor.

11-              Nerses Papazyan, (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915

12-              Harutyun Şahrigyan, Azadamard (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, milletvekili, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915

13-              Garabed Paşayan Khan, yazar, doktor, milletvekili, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915

14-              Levon Larents, Tsayn Hayrenyats (Vatanın Sesi) gazetesi, Murc (Çekiç) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915

15-              Simpad Pürad, Pünig gazetesi, Kağapar (Fikir) dergisi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915

16-              Hampartsum Hampartsumyan, Azadamard (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915

17-              Keğam Parseğyan, Azadamard (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915

18-              Şavarş Krisyan, Marmnamarz (Beden Eğitimi) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915

19-              Siamanto (Adom Yarcanyan), Azadamard (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915

20-              Armen Doryan, yazar, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Ankara 1915

21-              Sarkis Parseğyan (Şamil), Aşkhadank (Emek) gazetesi, Ankara 1915

22-              Yervant Srmakeşhanlıyan (Yerukhan), gazeteci-yazar, Harput, 1915

23-              Tılgadintzi (Hovhannes Hanıtyunyan), gazeteci-yazar, Harput 1915

24-              Gagik Ozanyan, Merzifon Halguni dergisi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Sivas 1915

25-              Mardiros H. Kundakçıyan, Ceride-i Şarkiye gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Kayseri’de idam edildi.

26-              Vıramyan (Onnig Tertsagyan), Azadamard (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, Van, 1915

27-              Dikran Odyan (Aso), Yergir (Ülke) gazetesi, 1915

28-              K. Khajag (Karekin Çakalyan), yazar, Diyarbakır 1915

29-              Rupen Zartaryan, Azadamard (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Diyarbakır 1915

30-              Karakin Gozikyan (Yesalem), Manzume gazetesi, NorGyank (Yeni Hayat) dergisi, Trabzon sürgünü, 1915

31-              E. Agnuni (Khaçadur Malumyan), Azadamard (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Diyarbakır, 5 Mayıs 1915

32-              Krikor Zohrab, gazeteci-yazar, milletvekili, İstanbul 20 Mayıs 1915 sürgünü, Urfa, 15 Temmuz 1915

33-              Mihran Tabakyan, yazar, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Yozgat, Ağustos 1915

34-              Hagop Terziyan (Hagter), gazeteci-yazar, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Yozgat 24 Ağustos 1915

35-              Diran Kelegyan, Sabah gazetesi yayın yönetmeni, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Çankırı, 26 Ağustos 1915

36-              Taniel Varujan, yazar-şair, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Çankırı, 26 Ağustos 1915

37-              Rupen Sevag, (Çilingiryan), Azadamard (Özgürlük Savaşımı) gazetesi, İstanbul 24 Nisan 1915 sürgünü, Çankırı, 26 Ağustos 1915

38-              Hasan Tahsin, Hukuk-u Beşer (insan hakları) gazetesi, İzmir, 15 Mayıs 1919

39-              Hüseyin Hilmi (İştirakçi veya Sosyalist Hilmi), İştirak (sosyalist)-Medeniyet dergisi, İstanbul, 15 Kasım 1922

40-              Ali Kemal, Peyam-ı Sabah gazetesi, İzmit, 1922

41-              Hikmet Şevket, 1930

42-              Sabahattin Ali, Marko Paşa dergisi, Edirne, 2 Nisan 1948

43-              Adem Yavuz, Anka Ajansı, Kıbrıs, 27 Ağustos 1974

44-              Zeki Erginbay, Teknik Güç dergisi yazı işleri müdürü, İstanbul, 3 Şubat 1977

45-              Hüseyin Şen, Kawa dergisi yazı işleri müdürü, İstanbul, 21 Mart, 1978

46-              Gani Bozarslan, Aydınlık dergisi, 10 Mayıs 1978

47-              Ali İhsan Özgür, Politika gazetesi, İstanbul, 21 Kasım 1978

48-              Cengiz Polatkan, Hafta Sonu gazetesi, Ankara, 1 Aralık 1978

49-              Abdi İpekçi, Milliyet gazetesi, İstanbul, 1 Şubat 1979

50-              İlhan Darendelioğlu, Ortadoğu gazetesi, İstanbul, 19 Kasım 1979

51-              İsmail Gerçeksöz, Ortadoğu gazetesi, İstanbul, 4 Nisan 1980

52-              Ümit Kaftancıoğlu, TRT, İstanbul, 11 Nisan 1980

53-              Muzaffer Fevzioğlu, Hizmet gazetesi, Trabzon, 15 Nisan 1980

54-              Hayrabet Honca, Halkın Birliği gazetesi, Kayseri, 1 Mayıs 1980

55-              Recai Ünal, Demokrat gazetesi, İstanbul, 22 Temmuz 1980

56-              Mevlüt Işıt, Türkiye gazetesi, Ankara, 1 Haziran 1988

57-              Seracettin Müftüoğlu, Hürriyet gazetesi, Nusaybin, 29 Haziran 1989

58-              Sami Başaran, Gazete gazetesi , İstanbul, 7 Kasım 1989

59-              Kamil Başaran, Gazete gazetesi, İstanbul, 7 Kasım 1989

60-              Çetin Emeç, Hürriyet gazetesi, İstanbul, 7 Mart 1990

61-              Turan Dursun, İkibine Doğru ve Yüzyıl dergisi, İstanbul, 4 Eylül 1990

62-              Gündüz Etil, Yeni Günaydın Gazetesi, İstanbul,18 Eylül1991

63-              Mehmet Sait Erten, Azadi-Denk dergisi, Diyarbakır, 3 Kasım 1992

64-              Halit Güngen, İkibine Doğru dergisi, Diyarbakır, 18 Şubat 1992

65-              Cengiz Altun, Yeni Ülke gazetesi, Batman, 24 Şubat 1992

66-              İzzet Kezer, Sabah gazetesi, Cizre, 23 Mart 1992

67-              Bülent Ülkü, Körfeze Bakış gazetesi, Bursa, 31 Mart 1992

68-              Mecit Akgün, Yeni Ülke gazetesi, Nusaybin, 2 Haziran 1992

69-              Hafız Akdemir, Özgür Gündem gazetesi, Diyarbakır, 8 Haziran 1992

70-              Çetin Ababay, Özgür Halk dergisi, Batman, 29 Temmuz 1992

71-              Yahya Orhan, Özgür Gündem gazetesi, Ceylanpınar, Gercüş, 9 Ağustos 1992

72-              Hüseyin Deniz, Özgür Gündem gazetesi, Ceylanpınar, 10 Ağustos 1992

73-              Musa Anter, Özgür Gündem gazetesi, Diyarbakır, 20 Eylül 1992

74-              Yaşar Aktay, Türkiye gazetesi, Hani, 9 Kasım 1992

75-              Hatip Kapçak, Hürriyet gazetesi, Mazıdağı, 18 Kasım 1992

76-              Namık Tarancı, Gerçek dergisi, Diyarbakır, 20 Kasım 1992

77-              Orhan Karaağar, Özgür Gündem gazetesi Van muhabiri, Van, 19 Ocak 1993

78-              Uğur Mumcu, Cumhuriyet gazetesi, Ankara, 24 Ocak 1993

79-              Kemal Kılıç, Özgür Gündem gazetesi, Akçakale-Urfa, 18 Şubat 1993

80-              Mehmet İhsan Karakuş, Silvan gazetesi, Silvan, 13 Mart 1993

81-              Ercan Gürel, HHA, Bergama, 20 Mayıs 1993

82-              İhsan Uygur, Sabah gazetesi, İstanbul, 6 Temmuz 1993

83-              Rıza Güneşer, Halkın Gücü gazetesi, İstanbul, 14 Temmuz 1993

84-              Ferhat Tepe, Özgür Gündem gazetesi, Bitlis, 28 Temmuz 1993

85-              Muzaffer Akkuş, Milliyet gazetesi, Bingöl, 20 Eylül 1993

86-              Ruhi Can Tul, TDN, Kırıkkale, 14 Ocak 1994

87-              Nazım Babaoğlu, Özgür Gündem gazetesi, Siverek-Urfa, 12 Mart 1994

88-              Kamil Koşapınar, Zaman gazetesi, Erzurum, 19 Mart 1994

89-              İsmail Ağay, Özgür Ülke gazetesi, Batman, 29 Mayıs 1994

90-              Erol Akgün, Devrimci Çözüm dergisi, Gebze, 8 Eylül1994

91-              Bahri Işık, Çağdaş Marmara gazetesi, İstanbul, 17 Eylül 1994

92-              Ersin Yıldız, Özgür Ülke gazetesi, İstanbul, 3 Aralık 1994

93-              Onat Kutlar, Cumhuriyet gazetesi, İstanbul, 11 Şubat 1995

94-              Seyfettin Tepe, Yeni Politika gazetesi, Bitlis, 29 Ağustos 1995

95-              Metin Göktepe, Evrensel gazetesi, İstanbul, 8 Ocak 1996

96-              Kutlu Adalı, Yeni Düzen gazetesi, Kıbrıs, 8 Temmuz 1996

97-              Yemliha Kaya, Halkın Gücü gazetesi, İstanbul, 27 Temmuz 1996

98-              Selahattin Turgay Daloğlu, serbest gazeteci, İstanbul, 9 Eylül 1996

99-              Reşat Aydın, Anadolu Ajansı, TRT, 20 Haziran 1997

100-           Ayşe Sağlam, serbest gazeteci, Derince, 3 Eylül 1997

101-           Abdullah Doğan, Candan FM, Konya, 13 Temmuz 1997

102-           Ünal Mesuloğlu, TRT, Manisa, 8 Kasım 1997

103-           Mehmet Topaloğlu, Kurtuluş dergisi, Adana, 1998

104-           Süleyman Yeter, Sömürüsüz Bir Dünya İçin Dayanışma gazetesi, İstanbul, 7 Mart 1999

105-           Ahmet Taner Kışlalı, Cumhuriyet gazetesi, Ankara, 21 Ekim 1999

106-           Önder Babat, Devrimci Hareket dergisi, İstanbul, 3 Mart 2004

107-                Yaşar Parlak, Silvan Mücadele Gazetesi, 18 Ağustos 2004

108-           Hrant Dink, Agos gazetesi, İstanbul, 19 Ocak 2007

109-           Engin Çeber, Yürüyüş dergisi, İstanbul, 9 Ekim 2008

110-           İsmail Cihan Hayırsevener, Güney Marmara Yaşam Gazetesi (Balıkesir), Bandırma, 19 Aralık 2009

111-           Metin Alataş, Azadiya Welat gazetesi, Adana, 4 Nisan 2010

112-           Cevdet Kılıçlar, Hak ve Hürriyetleri İnsani Yardım Vakfı (İHH) basın bürosu internet editörü, Uluslararası sular, 31 Mayıs 2010

3 Nisan 2012

İLETİŞİM: Necati ABAY-TGDP Sözcüsü,  GSM: 0535 929 75 86,

E-posta: necatiabay@gmail.com,

Blog: http://tutuklugazeteciler.blogspot.com,

Twitter: https://twitter.com/#!/necatiabay

Facebook: Necati Abay